romani_editedRomani2Natyadarpan_NanaDRAMA_editedAvarat_Natya_SamAjra_Vishamabhog_editedNOVEL_editedSmaranshakti Front_Sudrudhvins

Sunday, September 25, 2011

बुडबुडे बुडबुडे...

बुडबुडे बुडबुडे...
रंगीत संगीत साहित्य माध्यम
स्थल काल जाल माल
सर्वत्र सुखनैव नांदणारे बुडबुडे
मी तुझा, तू माझा, तुझं कौतुक, माझं कौतुक
सांगणारे बुडबुडे
पढीक, बुकीश बुडबुडे
आपल्या बुडबुडेपणाचा इगो मांडणारे बुडबुडे
सुमारपणाचं भांडवल करणारे बुडबुडे
सदैव पृष्ठभागावरच तरंगणारे बुडबुडे
विभूतीपूजेतच रमत रहाणारे बुडबुडे
आत्मविश्वासापेक्षा उद्धटपणाच वागवणारे बुडबुडे
आनंदी सुखनैव एकमेकांच्या खांद्यावर विसावलेले बुडबुडे
जग बुडे ना बुडे
स्वत:च्या जगाविषयी छद्म कणव दाखवणारे बुडबुडे
मग जगाच्या पाठीवर ऐहिक सुख शोधणारे बुडबुडे
सर्वत्र व्यापून, उरणारे बुडबुडे
बुडबुडे बुडबुडे...

Thursday, September 15, 2011

राज्य (प्रकरण शेवटचे)

त्याचवेळी चार पाच भयानक गुंडं घरात घुसतात.बाप त्यांच्या मार्गातून आधीच बाजूला होतो.गुंडाना अडवायला पुढे झालेली आई अहोऽ अहोऽ असं म्हणेपर्यंत ते तिला बाजूला ढकलतात आणि भिंतीला लावलेला हाय डेफिनेशन उचकटू लागतात.या गलबल्यामुळे राजू जागा झालाय.
अहोऽ अहोऽ कुठे नेताय? आमचा.. आमचा आहे तो! तुम्ही-
त्या चारपाचांमधला एक दाढीवाला राजूला ढकलतो.
अरे!ऽ आईऽऽ बाबाऽ ते बघा आपला हाय डेफिनेशन-अरेऽ
राजू पुन्हा त्या चारपाचांना झटू लागतो.दुसरा एक दांडगा त्याच्या काडकन्आवाज काढतो.
अगाईऽऽगं! मारलंऽ मारलंऽऽ टीव्ही नेलाऽऽ टीऽव्ही नेलाऽऽ
आई राजूकडे धावत जाते.
मेऽलेऽ जळ्ळेऽऽ दिवसा ढवळ्या दरोडे! डोळ्यादेखत! अहोऽऽ तुम्ही-तुम्ही काय लपून बसताय मागेऽ घेऊन गेले ते टीव्ही! नवा कोराकरीत टीव्हीऽ तुम्ही काय, मजा बघताय?
बाप खिडकीतून, ते गेले त्या दिशेने पहातोय.वळतो.
भयंकर आहेत ते! काहीही करतील!
पोराला मारलं माझ्या! आणि तुम्ही मागे मागेच!
बाप हसतो.
हा-हासतो! हा माणूस हासतो! अरे काय माणूस आहेस की-
पुन्हा ते चारपाच गुंडं येतात.खुर्ची-टेबल उचलून बाहेर नेऊ लागतात.
अहोऽ अहोऽ ते बघाऽऽ आपलं सगळंच उचलूऽन- एऽऽ कोण? कोण आहात तुम्ही?
ओल्या टॉवेलमधे केस बांधलेली, गाऊन घातलेली गार्गी स्वैपाकघरातून बाहेर येते.प्रचंड घाबरलेली.
आई!.. काय झालंय?
आत जा तू!ऽ आत जा!ऽ येऊ नकोस बाहेऽर आत जाऽतूऽऽ
राजू रडत बसलाय.गार्गीला काय करावं कळत नाहीये.ती दोन पावलं बाहेर, दोन पावलं आत असं करत राहिली आहे.
अहोऽ अहोऽ त्याना आवराऽ पुन्हा येतील ते!ऽ आवरा आवरा त्याना!ऽऽ.. काय करताय तुम्हीऽऽ मजा बघताऽऽय!ऽऽ
बाप शांत.
काय करू मी? माझ्या हातात काय आहे!
हा बघ! हाऽऽबघ काय बोलतोय माणूऽऽस! आहो तुम्ही माणूस आहात की कोऽऽण!ऽऽ
बाप अजूनही शांत.
मी काय करू?
राजू रडत रडत बोलू लागतो.
अहो बाबाऽ काय करू म्हणून काय विचारताय? ते सगळं लुटून नेताएतऽ आणि तुम्ही काहीच करत नाही!.. मला कानपटवलं त्यानी! तुम्ही नुसते बघत राहिला आहातऽ
हे असं घडणारंच होतं! बाप ठाम.
आई पिसाळलीए.
काय बोलतो बघ!.. अहोऽपण तुम्हाला काहीच वाटत नाहीऽऽ एवढ्या स्वस्थपणे सांगताय!ऽऽ
राजू गर्भगळीत.
आई परत येतील का ग तेऽ
गार्गी आईला चिकटलीए.
बापरे! आईऽऽ
बाप सगळ्यांकडे पहातोय.पूर्वीच्याच थंडपणे.
तुम्हाला खरं नाही वाटणार पण हे असंच होणार आहे!
आईचा जीव कासावीस झालाय.
पण का?ऽऽ आम्ही कुणाचं काय वाईट केलंय? आमच्या वाटेलाच हे का-
गुंडू परागंदा झालाय!
काऽऽय?
आईसह गार्गी, राजू बापाकडे थिजल्यासारखे बघत राहिलेत.
पण.. म्हणजे.. का?.. कुठे?..
मलाही माहित नाही कुठे ते! पण तो एजंट आता त्याचे पैसे वसूल करणार!
राजूला धक्का बसलाय.
पैसे?ऽऽ
बापाच्या गूढरम्य चेहेरय़ावर आता स्मित विलसू लागलंय.
आणि.. आणि यातून.. आता फक्तं.. मीच तुम्हाला वाचवू शकतो!
तुम्ही काय बोलताय ते तुमचं तुम्हाला तरी-
बापाच्या तोंडावरचे भयंकर छद्मी हास्य बघून आई बोलायची थांबते.बाप तसंच हसत बोलायला सुरूवात करतो.
दोन दिवस फिल्डिंग लाऊन होतो.. गुंडूचं हे फार आधीपासूनचं आहे.. एजंटला हाताशी धरून, दादागिरी करूनच त्याने नोकरी मिळवली.ह ह.. या मेणचटाला घरी बाहेरचं कुण्णी कुण्णी आलेलं चालायचं नाही.. अगदी परगावातले जवळचे नातेवाईकसुद्धा.. निषेध! निषेध करायचा लगेच! ह ह.. आणि या एजंटला मात्रं आणून बसवलं घरात!.. राजूला बाहेर काढून!.. ह ह.. आणखी बरीच माहिती मिळवलीए मी! पण तूर्तास.. हा हा हा.. तुम्ही काय करताय सांगा!
तिघेही भयचकीत झालेत.
आम्ही?ऽऽऽ
हो!.. पंचेचाळीस लाख रूपये जमवलेत तर यातून सुटका होईल!
ऐकून दोन क्षण सगळंच स्तब्धं.मग आई ज्वालामुखीसारखी उसळते.
--पंचेचाळीऽऽसऽऽ.. काय वेडबीड लागलंय का तुम्हाला? तुम्ही-
पुन्हा ते भयंकर चारपाच आत घुसलेत.ते कॉटकडे धावतात.चादर उचकटतात.आता बाप पुढे होतो.त्यांच्या हातापाया पडतो.ते जुमानत नाहीत.तो क्षमायाचना करतो.गुंडांचा कॉटभोवतीचा फेरा उठतो.ते हळूहळू चालू पडतात.बाप दारापर्यंत जातो.मग वळतो.
बघा! ऐकलं नं त्यानी माझं? ऐकलं ना? चला! गार्गी तू किती देतेएस?
मी-मी.. आधी तुम्ही स्वत: किती-
मी? मला उलट विचारतेएस? ठीकएय!.. तू जर लग्नं केलंस त्या एजंटशी तर-
गार्गी घाबरलेली, झिडकारल्यासारखी बोलू लागते.
नाही! नाही! अजिबात नाही! मी-
नाही ना? मग!.. मी आहे कफल्लक माणूस! माझ्या हाती कटोरा! मी काय देणार? भिकेला लावलं नं मी तुम्हाला?.. काय राजू?
राजू रडतोच आहे.
बाबा काहीही करा पण-
राज्याऽऽ दिडक्या लागतात बाबा दिडक्या सगळ्या गोष्टींना! नुसती पुस्तकाची ढापणं लाऊन चालत नाही!.. उद्यापासून सुलेमानच्या कारखान्यावर जायला लाग कामाला! जुना हिशोब आहे त्याचा माझा-आणि- पडेल ते काम करावं लागेल! तो सांगेल तितका वेळ! ते केलंस तरच तो काहीतरी मदत करेल म्हणालाय! काय?
राजू चक्कं हात जोडतो.
होय बाबा! होय! ऐकीन मी! जाईन कामाला!..    
शर्टाच्या बाहीने डोळे पुसत तयार होतो.
हे घर राहिलं पाहिजे बाबा! आपलं घर राहिलं पाहिजे!
हो ना! हं!ऽ ह ह ह ह.. तुम्हीऽ राजूचे आईऽऽ ह ह.. तुम्ही तुमचे दागिने काढा बाहेर आता! अं हं! अंऽहं! मला नकोएत! त्या एजंटला हवेत पंचेचाळीस लाख! का येऊ देत त्याच्या माणसांना?ऽऽ
आई आता पूर्णपणे कोसळलीए.रडतेय.
नाही! नाही! पाया पडते तुमच्या! काय असेल ते आणून ओतते तुमच्या पायावर! पण हे घर वाचवा!
हो हो.. हा हा हा.. या राणीसरकार गार्गीबाई.. तुम्ही पुढे या! पंचेचाळीस काही पूर्ण होत नाहिएत यांच्याकडून! तुम्ही काय करताय?
गार्गी हात जोडते.
तुम्ही म्हणाल ते!
बाप अत्यानंदित.कॉटवर चढून उभा रहातो.आशिर्वाद दिल्यासारखे हात पसरतो.
वाऽवाऽवाऽऽ.. काय ही आपली युनिटी!ऽ आता अजिबात घाबरायचं नाही कुणी! बाकीचं सऽऽगळं आता मी पाहीन! आता राज्य.. माझं आहे! माझं राज्य आहे आता!ऽऽ..हा हा हा..
बाप वेड्यासारखा हसत, नाचत सुटलाय.कॉटवरच.बाकीचे सगळे त्याच्या पायाशी हात जोडून..

(खरं तर लिहिणारय़ानं लिहावं, स्पष्टिकरण देत बसू नये.तरीही..
              सर्वप्रथम क्षमा मागतो कुटुंब संस्थेची.कनिष्ठ मध्यमवर्गीय कुटुंबसंस्थेची.याच कुटुंबसंस्थेतून मीही आलोय. ’राज्यहे एक रूपक आहे.कनिष्ठ मध्यम वर्गाचं रूपक वापरून मनाला नको तेवढा छळणारा विचार मांडला गेलाय.हे कसं सुचलं माहित नाही.
राज्यकुणाचंही आलं तरी सामान्यातल्या सामान्याच्या जगण्यात काय फरक पडतो? हा तो विचार.
तो कसा मांडलाय हे अगदीच स्पष्टं करायचं म्हणजे बाप= प्रस्थापित सत्ता, आई= परंपरागत पिचलेली जनता, राजू= पिचलेल्या जनतेची तरूण पिढी, गार्गी= तळ्यात-मळ्यात असणारा प्रभावशाली घटक, गुंडू= नवी सत्ता, एजंट= पडद्यामागचा बोलविता धनी, मे बी किंगमेकर.. आणि कॉट= सत्तेची खुर्ची..
इथे राज्ययाचा अर्थ जनतेवर गाजवली जाणारी कुठल्याही प्रकारची सत्ता.वेळोवेळी समाजावर नको इतका पडणारा दूरगामी हानिकारक प्रभाव.
हे लिहायला प्रेरणा दिली इतिहासाने.महाराष्ट्राच्या नजिकच्या इतिहासाने आणि कदाचित जगाच्या इतिहासानेही.. त्या इतिहासाविषयी मन:पूर्वक कृतज्ञता व्यक्तं करण्यापलिकडे आपण काय करू शकतो?
मनापासून धन्यवाद आपल्या सगळ्याना.. तुमचा प्रतिसाद नसेल तर काही नवं मांडणं कठीण जातं असतं.. नमस्कार!)    

Tuesday, September 13, 2011

राज्य (१२)

भाग ११ इथे वाचा!
दुसरय़ा दिवशीची सकाळ.गंजीफ्रॉक आणि घोट्याच्या वर येणारा लेंगा घातलेला बाप, दात कोरत अगदी बारकाईने खिडकीतून बाहेर बघतोय.बाहेरच्या दरवाज्यातून राजू, डोक्यावर पुस्तकाची चवड घेऊन आत आलाय.
अव दादाऽ.. अव दाऽदाऽ जरा हात लावा की वाईच!”
बाप लक्ष नसल्यासारखं करतो.
अऽव दाऽदाऽऽ
बाप चकीत झाल्यासारखे अविर्भाव करतो.उड्या मारत राजूजवळ जातो.  
येऽये पाटीवाल्या! दे! दे मी उतरवतो!.. तुझं स्वागत असो!”
दादाऽ पोटाला द्या कायतरी वाईच!”
बस बस बाबा बस! या खुर्चीत बस!.. हं! रात्री बिर्याणी हाणलीस त्याचं काय झालं?”
डास मारून मारून पचली ती दादा!”
हांऽऽ हाऽहाऽहाऽ.. आता कसं वाटतंय?”
बाबा खरंच फार गार वाटतंय बाहेर!”
आणि काय?”
काऽऽय! टिव्ही आला..”
बघतोय!”
आता दोन झाले!”
काऽय?”
आपल्या टकलाकडे बघत राजू स्वत:च्या डोक्यावरून हात फिरवतोय हे बघून बापाचं तोंड जरासं खट्टू होतं पण आज बापाचं लक्ष खिडकीकडे आहे.
बाबा! तुम्ही कुठे गूल?”
बाप हसत खिडकीजवळ गेलाय.बारकाईने बाहेर बघतोय.
चाहत्यांची गर्दी राजू! मुलाखती! वेळच नाही!”
एव्हाना राजू खुर्चीत पेंगायला लागलाय.तो हुंकार देतो.
अरे! अरे! पडशील बाबा खुर्चीतून! सवय नाहीये तुला खुर्चीत बसून झोपायची! तुझी जागा तिकडे! त्या तिकडे! नेहेमीची! झोप तिथे! सतरंजी अंथर आणि-”
नको!!!” राजू शहारून उभा रहातो.
झोप रे झोप! तो- ह हऽह- तो नाहीए आता! झोप!”
पेंगुळलेला राजू आपल्या नेहेमीच्या जागी सतरंजी अंथरतो आणि पडतो.त्याचवेळी आत आई गार्गीच्या नावाने खडे फोडत तिला उठवतेय.
उठ गं कारटे! एऽऽ गार्गेऽ ऊठऽऽ ऊऽऽठ!”
बाप कानोसा घेतोय.पुन्हा खिडकीतून बाहेर बघत दात कोरायला लागतो.आई बाहेर येते.
राजूऽ.. राजू-झोपला वाटतं पोरगा! या पोराचे मात्र हाल चाललेत!.. होऽहोऽऽ अलभ्य लाभ!ऽ आज कुठे जायचं नाही वाटतं?”
हॅऽहॅऽहॅ.. तुम्ही म्हणालात, मुलाखती देऊन या! देऊन आलो!ऽऽ आज्ञा शिरसावंद्य! आता मुलाखती संपल्या! इकडची काय खबरबात!"
मजेऽऽत! ऐशमधे!ऽऽ दोन दिवस नुसते गिळायला येत होता! अगदी स्वऽऽस्थं वाटत होतं घरात!”
पण आज कुठेच जायचं नाही!
आमचं दुर्दैव! जन्मगाठी! आमचे हात बांधलेले! तुम्ही उंडारायला मोकळे!- गार्गीऽ उठलीस का?
गार्गी दात घासत स्वैपाकघरातून बाहेर येते.बाप कौतुकाने पुढे होतो.
मग काय म्हणतंय आमचं पिल्लू?”
गार्गी जोरजोरात मान हलवते.बापाने चेहेरा भावूक केलाय.
दोन दिवसात केवढी मोठी दिसायला लागली!”
हो! हो! खिसा खाली गं बाबांचा! कळलं ना?” आई आत निघून जाते
 “काय नवीन घडामोडी गार्गे!”
गार्गी बापाला हाताने थांबायला सांगते.आत जाते.बाप शिटी वाजवत, लांड्या लेंगाच्या दोन्ही खिशात हात घालून पुन्हा खिडकीजवळ.गार्गी तोंड घुऊन बाहेर आलीय.
काय? एकदम खुशीत! शिट्टी वाजवताय!”
बाप तिच्याकडे वळून हसतोय.
हॅऽ हॅऽ हॅऽऽ.. तुझं कधी वाजवतेयस?”
कॅऽऽऽय?”
बाप तिच्याजवळ जात चौघडा वाजवल्यासारखी बोटं नाचवतो.
नाही! आता वाजायला हवं तुझं! मोठी दिसायला लागलीस!”
तुम्हाला टेन्शन! पालक नं तुम्ही आमचे! कुठे दडी मारली होतीत? सगळी कामं खोळंबली माझी! कुणी करायची ती?
लग्नं झाल्यावर राणीसारखी रहाशील! मग कसली कामं?”
काय हो सारखं लग्नं! लग्नं! दुसरा धंदा नाही काय?”
आहे ना! हॅऽहॅऽ फास्टफूडचा! चालला तर! हॅऽहॅऽहॅऽऽ
तुम्हाला सगळंच कसं छान नाई? नुसतं खायचं आणि ख्यॅक्ख्यॅक्करत बसायचं! उद्योग काय दुसरा!”
रागारागाने आत निघून जाते.बापाचा मोहरा आता झोपलेल्या राजूकडे.
चिरंजीवऽ ओऽ चिरंजीऽव! कॉलेजला जायचंय की नाही आज?”
आई हात जोडत बाहेर आलीय.
ओऽऽ हात जोडते तुम्हाला!ऽ झोपलाय तर झोपू दे! कशाला उठवताय?”
अगं, जो झोपतो.. त्याचं नशीब झोपतं!
आई बापाच्या अगदी जवळ जाते.
आज अगदी सकाळपासून मूडमधे आहात! परवापर्यंत एरंडेल पिऊन होतात! आणि- तुमच्या राज्यात आणि काय करणार हो आमचं नशीब!”
बाप मानभावीपणे विनम्र होत वाकून उभा रहातो.
सॉरी! आय एम सॉरी! बाई! राज्यं माझं नाही गुंडूचं आहे! हॅऽहॅऽहॅऽऽ
शाब्दिक खेळ करण्यात तुमचा हात कोण धरणार?”
पंचवीस वर्षांपूर्वी तुम्ही धरलात! हॅऽहॅऽऽ
आई थाडकन कपाळावर हात मारून घेते.
त्याची फळं भोगतेय! तुम्हाला नाही धंदा, मला पडलीत सकाळची हजार कामं मी-”
त्याचवेळी चार पाच भयानक गुंडं घरात घुसतात.बाप त्यांच्या मार्गातून आधीच बाजूला होतो.गुंडाना अडवायला पुढे झालेली आई अहोऽ अहोऽ असं म्हणेपर्यंत ते तिला बाजूला ढकलतात आणि भिंतीला लावलेला हाय डेफिनेशन उचकटू लागतात...

Thursday, September 8, 2011

राज्य (११)

भाग १० इथे वाचा!
गार्गी भानावर येते आणि ओरडतेच!
“आयलॉडऽऽ हायऽऽडेफिऽऽनेशन!ऽऽ आपल्याकडे?ऽऽ सॉलिऽऽडऽऽ गुंडूभाऊची कमाल्येऽऽ आईऽऽशप्पत!ऽऽ”
गुंडूचं नाव काढल्याबरोबर आई फुशारते.
“बघ! बघ! गार्गे!ऽऽ आहे की नाही!ऽऽ”
“ऑयलाऽ काय कलर दिसताएत टॉऽप! लयऽऽ भारीऽऽ थेटरमधे बसल्यासारखं वाटतं नाऽऽय?ऽऽ राजू! ते लाव नं तेऽ.. काय दिसतं याऽऽरऽऽ- अरे! अरे! हे काय केलंऽऽस!ऽऽ”
राजू रिमोटची बटणं दाबत राह्यलाय.मग रडवेला होतो.
“शी:ऽऽ हे काऽय? काय हेऽ असं काय झालं?ऽ काही दिसतंच नाही!ऽ शी:ऽऽऽ”
आई वैतागलीय.
“हळू हळू रे हळू! महागाची वस्तू आहे ती!ऽऽ काहीतरी करशील आणि-”
गार्गी सरसावते.
“दे इकडे दे! बघते मी!... हॉ हॉऽ हॉऽऽहॉऽ अरे यड्याऽऽ केबल उडालाऽऽ केबल! आता कसं दिसणार? यड्या सेट टॉप बॉक्स पायज्ये यालाऽऽ भाऊ कुठाय? गुंडू भाऊ कुठाय?”
आई हवालदिल.
“अय्योऽऽ म्हणजे?ऽऽ बिघडला टीव्ही?ऽऽ”
“बिघडला बिघडला काही नाही गं! केबल जुनं झालं आता! आता सेट टॉप बॉक्स! याच्यावर फ्री मिळतो यार! आपल्याला कसा नाही मिळाला?- बंद करते आता! केबलवाले झोपलेले असतात मेल्यासारखे!”
राजू ज्याम नर्वस झालाय.
“शीऽऽ बाबाऽऽ”
तो आपल्या नेहेमीच्या जागेवर जाऊन पुस्तक मांडीवर घेऊन बसतो.
“अरे हे काय कारट्या? जेव ना! एवढं वाढून आणलं मी!ऽऽ”
“जाऊ दे गं आई! भूक मेली माझी!”
गार्गी मोठ्याने हसते.
“तू गप गं! जेव रे!ऽ”
“मी नाय जा!”
आई ताट ठेवायला स्वैपाकघरात जातेय.
“दिवटा आहे दिवटा! पोटाला मारून घेतो कारटा!”
ताट ठेवते आणि बाहेर येते.
“अग बाई गार्गेऽ वाजले किती? ऑफिस सुटलंसुद्धा तुझं!ऽ”
गार्गी हसते.
“हंऽऽ म्हटलं तर सुटलं, म्हटलं तर नाही!”
“तुझं बाई भलतंय काय काय नेहेमी! म्हॅटॅलॅ तॅर सुटलॅ म्हणजे काय?”
“तुझा गुंडू म्हणतो.. नोकरी सोड!”
“कधी म्हणाला?”
“म्हणाला! माझ्या ऑफिसमधे आला होता! म्हणाला, मी अस्तॉनॉ तू नॉकरी कशॉलॉ कर्त्येयेस? तुलॉ येक श्टॉल द्येतॉ काडून फास्टफूडचॉ!”
“मग त्यात काय वाईट?”
“स्टॉल चालला नाही की मग काय?”
“असं कसं होईल? गुंडू काढून देतोय एवढा तर-”
“तू गप गं! तुला काय कळतंय!”
“बरं! पण त्याचा तुझा लवकर येण्याशी काय संबंध?”
राजू आता नेहेमीप्रमाणे पुस्तकातूनच सुरू होतो.
“जाऊ दे गं आई! तिची म्हणजे स्पेशल कॅटॅगीरी! वेगळंच सगळं! तिला सगळ्यात काळंच दिसणार!”
“तू गप रे ढापण्या!ऽ तुला सांगतेय मी?ऽ मी कायमची आऊटडोअर ड्यूटी घेतलेय! म्हणावं तर ऑफिसमधे आहे म्हणावं तर नाही!”
“म्हणावं तर स्टॉलवर आहे म्हणावं तर नाही! तळ्यात मळ्यात! नेहेमीची पॉलिसी!”
“त्यात काय वाईट? गट्स आहेत माझ्यात तेवढे राज्या!ऽऽ”
“हो! हो! त्याच्यावरच भाळलाय तो शेंडीवाला!ऽ”
“कोऽऽण?” आई ओरडतेच.
“शीऽऽ अगं तोऽगं! गुंडूभाऊचा पाहुणा! मेलाऽ कसा बघतोऽऽ ईऽऽ ऑक्ऽऽ”
“अग्गबाईऽऽ खरंऽच! माझ्या लक्षातच कसं नाही आलं? गार्गे! एवढा काय वाईट नाहीए हं तो!ऽऽ”
गार्गी कपाळावर हात मारून घेते.
“आयलाऽऽ तू पण काय आईऽऽ शी:ऽऽ”
“शीऽऽ शीऽऽ काय? तू लागून गेलीस अगदी रंभाऽउर्वशीऽऽ”
“ईऽऽ पण तो!ऽऽ ऑ-”
“घराला रंग द्यायला नको, त्याने पिचकारी मारली की झालं! तेल विकत आणायला नको, याच्या डोक्यावरनं रोज थोडं घेतलं की झालं!-”
गार्गी आता राजूवर धाऊनच जाते.
“राज्याऽऽ तुलाऽ मीऽऽ”
राजू जोरात हसत सुटलाय.आई गार्गीला अडवतेय आणि हसतेय.
“जाऊ दे गं! गंमत करतोय तो!”
राजू जोरजोरात दम लागेपर्यंत, डोळ्यातून पाणी येईपर्यंत हसत राहिलाय.गार्गी चरफडत रहाते.आईही हसत राहिली आहे.तितक्यात गुंडू बाहेरून हातात भलं मोठं पातेलं घेऊन येतो.
“काय? काय चाललंय एवढं? हसताय काय?”
“अरे!.. काही नाही रे गुंडू असंच! आणि.. तू एवढं काय आणलयंस?”
“चिकन बिर्याणी! दिल्ली दरबारची!”
“आय्याऽऽ गुंडूभाऊऽऽ”
“भाऊ मला! मला! खूप आवडते मला!”
गार्गी आणि राजूची रस्सीखेच चालू झालीय आणि गुंडू समजावतोय.
“अरे हो! हो!”
आई राजूकडे बघतेय.
“बघ! बघ! मगाशी जेवायला तयार नव्हता कारटा!”
राजू नाचतोय.
“आई मला दे! मला दे! मला आधी!”
तोपर्यंत गार्गीने स्वैपाकघरात जाऊन थाळे आणलेत.
“आई मला पण!”
आई आधी राजूला, मग गार्गीला, सगळ्याना वाढून देते.राजू त्याच्या नेहेमीच्या बसण्याच्या जागेवर जाऊन बकाबका खायला सुरवात करतो त्याचवेळी बाहेरून घरात येण्याच्या दरवाज्यात एजंट उभा.नेहेमीप्रमाणे पानाचा तोबरा, तेल लावलेले खुरटे केस आणि शेंडी इत्यादीसकट.मिष्कीलपणे हसतोय, दोन्ही हात दाराच्या चौकटीवर ठेऊन.
“आओऽऽ” गुंडू त्याचं स्वागत करतो.
खाणारय़ांचं लक्ष एजंटकडे गेलंय.आई एजंटकडे पहात रहाते.गार्गी झटका घेऊन त्याला पाठमोरी होते.राजू खाण्यात दंग.
सगळ्यांचं लक्ष आता राजूवर.खाता खाता राजूचं लक्ष एजंटकडे जातं.राजू खाणं सोडून देऊन हळूहळू उभा रहातो.
“आओऽऽ भाई आऽऽओऽऽ” गुंडू हसत एजंटला आत बोलावतोय.
एजंट हसत हसत आत येतोय आणि राजूनं मुक्कामासाठी बाहेर पॅसेजमधे जाण्याची तयारी सुरू केलीय..

Monday, September 5, 2011

राज्य (१०)

भाग ९ इथे वाचा!
दुपार झालीय.आई पदर बांधून खोलीतला केर काढतेय.राजूच्या नेहेमीच्या बसण्याच्या जागी त्याची पुस्तकं तेवढी दिसताएत.गठ्ठा केलेली.राजू बाहेरून आत येतोय.त्याच्या डोक्यावर तसाच मोठा गठ्ठा.दमलेला.डोळे लाल.आई त्याला बघते आणि जागच्या जागी उभी रहाते.
 “आलास राजूऽ तुझीच वाट बघत होते! सकाळी लायब्रीत कधी गेलास कळलंच नाहीऽ
राजू दाराजवळच्या खुर्चीजवळ ऍडजस्ट होतोय.
“काय करतो!.. रात्री काही अभ्यासच नाही मग- अगं आई गं! बसतो जरा!.. रात्रंभर अभ्यास होत नाही म्हणून तोंडात मारून घेत होतो-”
“आणिऽ_”
“डास मरत होते!.. माझ्या हातांचा आणि डासांचा पाठलाग! आणि येणारा जाणारा मी काय करतोय ते वाकून वाकून-”
वाकून वाकून दाखवतो मग त्यामुळे खोकल्याची उबळ आलीय ती आवरतो.आईचं झाडून झालंय.ती झाडणी कोपरय़ात ठेवते.
“झोप नाही ना अजिबात?”
“पण स्वप्नं होती पडत..”
“आं?”
“होय! मधेच लांबलचक शेंडी दिसायची.. नंतर कधीतरी घोड्याच्या तोंडाला बांधलेला नुसता तोबरा.. त्यानंतर नुसता लाल लाल रंग!”
“बाईऽऽ रक्ताचाऽऽ?”
“नाही! पानाच्या पिचकारय़ांचा.. पिचकारय़ा पिचकारय़ानी तयार झालेलं लालेलाल तळं!”
“तुला किती वेळा सांगितलं राज्याऽऽ? सारखं डोळ्याला पुस्तक लाऊन बसू नकोऽ
“काल कुठे वाचत होतो?”
“कालचं नाही रे सांगत! रोजचंच!”
“नाही नाही! असं कसं? पुस्तकं वाचल्यामुळेच अडीअडचणीच्या वेळी, संकटाच्या वेळी माणूस कसा ठाम उभा रहातो!”
खुर्चीतून उठून उभा रहातो.
“बस खाली!.. कोणी सांगितलं तुला?”
“आजोबानी!”
“त्याना नव्हता धंदा आणि काम करायचा वांधा! काय करतील? थोबाडासमोर पुस्तक धरणं सोपं सगळ्यात!”
“छे! छे! असं कसं? ते तर म्हणायचे- वाचाल तर वाचाल!”
“ते वाचले.. अरे गप झालास पटकनी! बोल ना! वाचले का ते? चचलेच न शेवटी वेळ आल्यावर?”
“आसं काय गं बोलतेस आई?”
“मग काय? व्यवहार पाहिजे बाबा माणसाला! व्यवहार!”
“ते खरं! पण आजोबा चचले- आपलं.. ते आजारी पडून वारले ते बाबांमुळे!”
आई कोपरापासून हात जोडते.तसं करत असताना तिची टाळी वाजते.मग जोडलेल्या कोपरांखालून डोकं बाहेर काढते.
“तुझ्या बाबाने.. सगळ्यांचे पांग फेडले रे बाबा!”
“नाही- एवढे आजारी होते ते आपल्या गावातल्या घरी, पण बाबांनी ज्याम त्याना इथं आणलं नाही!”
“ते वारल्यावर मग इस्टेटीसाठी मात्रं हाणामारय़ा केल्या! जाऊ दे!.. झालं ते झालं मेलं! तू जेवणार आहेस नं? भूक लागली असेल, रात्री जेवलासच नाहीस व्यवस्थित!”
स्वैपाकघरात जाण्यासाठी वळते आणि थबकते.
“अरे राजूऽऽ हेऽ बघितलंस का?ऽऽ
तिच्या ओरडण्याने राजू थबकून उभाच रहातो आधी, मग त्याचं लक्षं ती दाखवत असलेल्या भिंतीकडे जातं.
“बघण्यासारखं काय आहे आई त्यात! ताईला बघायला येणार आहेत ना? फोफडे उडालेल्या भिंती बघून परत जायचे म्हणून भिंतीवर चादर पसरलीएस तू! नेहेमीप्रमाणे!”
“हांऽऽ तेच! आता बघच तूऽऽ.. ढॅणऽ टऽ ढॅणऽऽ
भिंतीवरची चादर ओढून काढते आणि राजू टाळ्या पिटत नाचू लागतो.
“आईऽऽ आईऽऽ हाय डेफिनेशन! फ्लॅट स्क्रीन! स्मार्ट टीव्हीऽऽऽऽ ये ये ये येऽऽ काय काय आहे गं यात! आ हा हा हा.. वाऊवऽऽऽ मू मू मू मूऽआ..”
भिंतीवरच्या फ्लॅटस्क्रीन टिव्हीचे मुके घेऊ लागतो.
“आई आई आई! आता मॅचेस हरलो तरी बेत्तर! पण दिसतील कसल्या भारी! हूऽऽऽऽ
राजू वेडा झाल्यासारखा स्वत:च्या मांड्यांवर, पार्श्वभागावर जोरजोरात चापट्या मारून, जंगलातल्या वेगवेगळ्या प्राण्यांसारखा ओरडू लागलाय.
“येऽऽऽऽ आमच्याकडे पण आला लेटेष्ट एचडीऽऽ”
“राजूऽ अरे चल! जेऊन घेतोएस नं?”
राजू आईचा हात घट्टं पकडतो.
“नाईऽऽ आईऽऽ नाईऽऽ आधी लाऊया! आधी लाऊया नाऽऽ तू लाव आईऽ तुझ्या हस्ते लाव ना! ऑन तर कर तो! रिमोट माझ्याकडे दे! मी दाखवतो तुला! लाव!”
“अरे पण आधी जेवशील-”
“मरू द्ये गं! लाव तू! आधी लाव!”
आई टीव्ही ऑन करते.राजू तो ऑपरेट करण्याची हाय डेफिनेशन मजा चाखत असताना आई स्वैपाकघरात जाते आणि राजूचं ताट वाढून आणते.
“बघ बघ बघ आईऽ हा चॅनेल बघ! आईऽ.. आई हाऽ बघ!
“राजूऽ.. जेव आधी! कालपासून जेवलेला नाहिएस तू!”
“जेवतो गं! तू बघ नाऽऽ
“तो आधीचा लाव ना! अं हं! त्या आधीचाऽ आं!ऽऽ अगं बाई बापूऽऽ क्षमस्व परमेश्वर.. क्षमस्व परमेश्वर.. क्षमस्व परमेश्वर.. रोज येतात का रे हे इथे?”
“अगं रोज काय! चोवीस तास असतात इथे चोवीस तास! ठाण मांडून!”   
आईने मनोभावे हात जोडलेत.भावनाविवश.
“गुंड्याने माझ्या आगदी.. पांग फेडले बाबा!..”
डोळ्यातून ओघळणारं पाणी तिला पुसावं लागतं.मग ती पुन्हा हात जोडते.
“बघितलंस ना? मी म्हणत नव्हतो!.. बाबांनी ते आधीचं डबडं नुसतं रिपेअरसुद्धा करून आणलं नव्हतं! बघ! बघ!”
मायलेक भिंतीत नजर गुंतवून गुंग झालेत आणि ऑफिसमधून आलेली गार्गी त्यांच्या मागे येऊन उभी.डोळे विस्फारून त्या भिंतीकडे नुसती बघत राह्यलेली..

Friday, September 2, 2011

जगावेगळा ’बफेलो बॉय’

डेस्पेरेडो स्क्वेअर या चित्रपटाबद्दल तुम्ही माझ्या गेल्या नोंदीत वाचलंच आहे.दरवर्षी मुंबईत भरवल्या जाणार्‍या थर्ड आय आशियाई चित्रपट महोत्सवातल्या लक्षात राहिलेल्या दुसर्‍या आणि जगावेगळ्या वित्रपटाबद्दल इथे लिहितोय.हा चित्रपट म्हणजे ’बफेलो बॉय’!
व्हिएटनामसारख्या देशातून आलेल्या या प्रवेशिकेनं थक्कच केलं.चित्रपट माध्यमाला मर्यादा आहेत का? असा मोठा संभ्रम हा चित्रपट बघत असताना होतो.’पाणी’ या पंचमहाभूताचं विलक्षण दर्शन हा चित्रपट घडवतो आणि तेवढ्यावरच तो थांबत नाही.एका पंधरा वर्षाच्या मुलाला काही महिन्यांच्या अवधीत घडलेलं आयुष्याचं दर्शन केवळ अप्रतिम चित्रप्रतिमांमधे हा चित्रपट सादर करतो.
पंधरा वर्षाचा किम आपल्या वडिलांबरोबर आणि सावत्र आईबरोबर राहतो आहे.तो रहात असलेल्या या भागात, व्हिएटनाममधे, पाऊस म्हणजे अरिष्टंच आहे.तो धुंवाधार बरसताना आपण त्या प्रतिमांबरोबर ओढले जातो.हे शेतकरी कुटुंब आहे आणि त्यांच्याकडे दोन म्हशी आहेत.आईवडील अतिवृद्धं झालेले.म्हशी जगवायच्या असतील तर या भूभागातल्या सगळ्यांना त्यांच्या म्हशी एका बेटावर चरण्यासाठी न्याव्या लागतात.प्रचंड पाऊस आणि सर्वत्र भरलेलं प्रलयसदृष्य पाणी यामुळे म्हशींना खायला गवत उरलेलं नाही.
ज्या बीस्ट्स आयलंडवर या म्हशींना न्यायचं तिथपर्यंतचा प्रवासही सुखकर नाहीच.किमचा हा प्रवास सुरू होतो.मुसळधार पावसात, चहुकडे क्षितिजापर्यंत पसरलेल्या पाण्यातून वाट काढत तो चालू पडतो.त्याला काय खायला मिळतं? इतकं पाणी सभोवार असून त्याला प्यायचं पाणी मिळवण्यासाठी काय करावं लागतं? इथपासून चित्रपटाचं डिटेलिंग सुरू होतं.यातली दृष्यं बघून अवाक होणं केवळ बाकी रहातं! आपल्याला मागासलेल्या वाटलेल्या त्या प्रदेशात, पावसाच्या अखंड भडिमारात, प्रलय झालेल्या ठिकाणी हे चित्रिकरण कसं साध्य झालं असेल याचा अचंबा करत आपण किम जगू लागतो.
किमला त्याच्या आयुष्यातलं कुठलं रहस्य या दरम्यान कळतं? त्याची आई कोण? बेटाजवळ पोचल्यावर त्या परिस्थितीतही होणार्‍या इतर लोकांच्या मारामार्‍या, स्त्रियांवरचे अत्त्याचार, स्वत: किमनं त्या सगळ्या जगण्यात सामील होणं असं सगळं जगावेगळं जगणं आपण किमच्या दृष्टिकोनातून कधी अनुभवायला लागलो हे आपलं आपल्यालाच कळत नाही!
यातला किमच्या वडलांच्या शिकार्‍यावरच्या मृत्यूचा सेगमेंट- उपकथानक काटा आणणारं आहे.किमच्या पुन:प्रवासात सभोवतालच्या पाणीच पाणी चहुकडे या अवस्थेत चुकून माकून एखादा शिकारा जवळ आला तरच माणसाची भेट होणार अशी परिस्थिती.यात शिकार्‍यावरच्या म्हातारा म्हातारीमधला म्हातारा मरतो.अशावेळी माणूस मेल्यावर पुढे काय करायचं हा यक्षप्रश्न.प्रवास न संपणारा.संपेपर्यंत त्या शरीराचं काय होणार? मग त्या मृत शरीराला काळजावर दगड ठेऊन जलसमाधी द्यायची! पण ते शरीर पूर्ण बुडायला तर पाहिजे! मग काय करायचं?... हा प्रसंग मुळातूनच पहाण्यासारखा आहे.
आयुष्य हे दु:खानं भरलेलं तर आहेच.माणसानं त्याच्या जगण्यावर आलेल्या अडचणींवर कसा विजय मिळवला किंवा तो आयुष्याशी कसा लढला हे ’बफेलो बॉय’ अप्रतिमपणे दाखवतो.
चित्रपट संपल्यावर केवळ उदासवाणी हुरहूर लागत नाही आणि आपण कधीच अनुभवू शकणार नाही असं आयुष्य आपल्याला लाभल्याचा साक्षात्कार हा चित्रपट प्रेक्षकाला जरूर देतो...
मग करताय न लगेच डाऊनलोड? त्या आधी हा यूट्यूब ट्रेलर पहा!
         माझ्या आशियाई चित्रपट महोत्सवात बघितलेल्या या आधीच्या चित्रपटविषयक नोंदी पुढीलप्रमाणे:
मुतलुलुक-ब्लिस
द सिरियन ब्राईड
डेस्पेरेडो स्क्वेअर